Pustynia Błędowska od kilku lat przeżywa prawdziwe oblężenie ze strony turystów. I nie ma się co dziwić. Efekty realizowanego przez Gminę Klucze projektu mającego na celu "odkrzaczenie" pustyni i przywrócenie jej "pustynnego krajobrazu" są widoczne gołym okiem. O takich widokach każdy marzył od lat. W ramach projektu Czynna ochrona kompleksu priorytetowych siedlisk napiaskowych w obszarze Natura 2000 na Pustyni Błędowskiej udało się odsłonić spory jej fragment.
Pamiętam jak jeszcze w 2010 roku byłam jako przewodnik z wycieczką na Czubatce i zdezorientowani turyści pytali, czy tam w dole, ten zalesiony teren to ... pustynia? Teraz spoglądając z Czubatki nie sposób nie dostrzec tych ogromnych połaci piachu.
![](http://przewodnikpojurze.pl/images/artykuly/dsc_0208-jpg.jpg)
Możliwości zwiedzania Pustyni jest kilka. Jeśli macie troszkę więcej czasu i chcecie dogłebniej poznać ten teren polecam żółty Szlak Pustynny, który prowadzi w kierunku Błędowa. Częściowo tym szlakiem poprowadzono także ścieżkę dydaktyczną "Dolina Białej Przemszy". Jednak to propozycja dla osób bardziej wytrwałych i nastawionych na całodzienny spacer. Oczywiście nie ma problemu by zrobić tylko fragment tego szlaku na przykład do punktu o nazwie Oaza. Swoją wędrówkę można rozpocząć z punktu widokowego Czubatka w Kluczach i podążać za żótymi znakami bądź z ulicy Rudnickiej w Kluczach, gdzie rozpoczyna się ścieżka dydaktyczna. Samochód mozna zaparkować zarówno na Czubatce, jak i przy ulicy Rudnickiej.
![](http://przewodnikpojurze.pl/images/artykuly/dsc_5949-jpg.jpg)
![](http://przewodnikpojurze.pl/images/artykuly/dsc_0283-jpg.jpg)
Osobom, które dysponują ograniczonym czasem proponuję start z Czubatki w Kluczach i spacer do Róży Wiatrów. Można także zaliczyć punkt widokowy Dąbrówka w Chechle. Jednak w przypadku Dąbrówki warto pamiętać, że to teren w dyspozycji Wojska Polskiego, turyści mogą przebywać tylko na punkcie widokowym, spacery w tej części pustyni są zabronione.
![](http://przewodnikpojurze.pl/images/artykuly/dsc_0225-jpg.jpg)
Pustynia Błędowska to jeden z większych w Europie Środkowej obszarów występowania tzw. piasków śródlądowych. Ma ona pochodzenie antropogeniczne. Jej powstanie wiąże się z działalnością człowieka, a konkretnie z wycinką ogromnych obszarów leśnych, jakie miało miejsce w czasach średniowiecza. Wyrębu tego dokonano na potrzeby olkuskiego hutnictwa oraz górnictwa. W wyniku wycinki doszło do uwolnienia piasków, które swobodnie zaczął kształtować wiatr nadając tym terenom pustynnego charakteru.
Nazwa Pustynia Błędowska zostało wprowadzo w roku 1889 przez geografa Wacława Nałkowskiego na określenie tych ogromnych połaci piasków. Swego czasu Pustynia obejmowała obszar ok 150 km2. Dziś jej powierzchnia jest bardzo uszczuplona.
![](http://przewodnikpojurze.pl/images/artykuly/dsc_0205-jpg.jpg)
Ze względu na ogromne walory przyrodnicze tego terenu objęto Pustynię Błędowską ochroną przyrodniczą w postaci Europejskiej Sieci Natura 2000, użytku ekologicznego oraz Parku Krajobrazowego "Orle Gniazda" .
W ramach NATURA 2000 objęto Błędowską ochroną ze względu na występowanie 2 rodzajów siedlisk:
- ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (kod 6120)
- wydmy sródlądowe z murawami napiaskowymi (kod 2330)
Co do powierzchni obszaru NATURA 2000 to zajmuje on około 1964 hektarów, z czego 86,4% znajduje się na terenie Gminy Klucze, a 13,6% na terenia Dąbrowy Górniczej.
![](http://przewodnikpojurze.pl/images/artykuly/b%C5%82%C4%99dowska5-jpg.jpg)
Specyficzne warunki panujące na Pustyni Błędowskiej takie jak :
piaszczyste, bardzo ubogie w składniki pokarmowe podłoże o dużym stopniu zakwaszenia;
silne nasłonecznienie, nagrzewanie się piasków nawet do 60º Celcjusza;
niski poziom wód gruntowych powodujący konieczność korzystania przez rośliny wyłącznie z wody pochodzenia atmosferycznego;
niestabilność podłoża;
czynią z pustyni miejsce o niezwykle ekstremalnych warunkach do życia zarówno dla wielu roślin, jak i zwierząt. Co nie oznacza, że piaski Pustyni pozbawione są roślinności. Nic bardziej mylnego. Tego tupu warunki są wręcz idealne dla tzw. roślinności psammofilnej.
![](http://przewodnikpojurze.pl/images/artykuly/p1130863-jpg.jpg)
Psammofity posiadają wiele cech zarówno anatomicznych, jaki i fizjologicznych, które umożliwiają im nie tylko prztrwanie, ale i kolonizację nagich piasków. Te najbardziej popularne to przede wszystkim trawy: szczotlicha siwa oraz strzęplica sina, ale nie brak też wielu innych rzadkich okazów. Bardzo interesującym gatunkiem jest czerwiec trwały. Interesujący, ponieważ na jego korzeniach rozwijają się larwy … czerwca polskiego.
Piaski Błędowskiej to także bogaty świat owadów. Dla mnie jednym z ciekawszych owadów występujacych na tym terenie jest trzyszcz piaskowy zwany dzieckiem słońca. Jest to jeden z najszybszych owadów świata. W ciągu sekundy jest w stanie pokonać 60 cm! Należy do rodziny biegaczowatych. Jest owadem drapieżnym poluje głównie na drobne owady: muchówki, mrówki oraz pająki. W trakcie wycieczki udało nam się nawet jednego osobnika wypatrzyć.
![](http://przewodnikpojurze.pl/images/artykuly/54-jpg.jpg)
Kolejnym ciekawym owadem występującym na Pustyni jest mrówkolew, a zwłaszcza jego larwy. Na Pustyni ślady ich butności: dołki łowne oraz wyraźne ślady ich "podziemnych" wędrówek są bardzo dobrze widoczne. Skoro na Pustyni rośnie czerwiec trwały bardzo prawdopodobne jest, że mogą występować tutaj - czerwce polskie (pluskwiaki rónoskrzydłe), których larwy żerują na korzeniach tych roślinek. Latem powszechnie spotykany jest przewężek błękitny.
![](http://przewodnikpojurze.pl/images/artykuly/bdowska6-jpg.jpg)
Będąc na Pustyni warto także wspomnieć o jej militarnym wykorzystywaniu. W latach 30 - tych XX wieku była ona miejscem ćwiczeń 2 Pułku Lotniczego z Krakowa oraz 1 Pułku Lotniczego z Warszawy. Ćwiczyły tutaj polskie bombowce takiej jak PZL 23 - Karaś, PZL - 37 Łoś.
W czasie II wojny Błędowska była poligonem doświadczalnym dla niemieckiego lotnictwa. Początkowo wykorzystywano ją do ćwiczeń strzeleckich prowadzonych z samolotów Messerschmitów BF 109. Testowano tutaj także nowe rodzaje bomb o wadze do 1000 kg między innymi: bomby zakłócające pracę radarów, zapalające, oświetlające oraz bomby kasetonowe.
![](http://przewodnikpojurze.pl/images/artykuly/dsc_0260-jpg.jpg)
W latach 50 tych XX wieku utworzono tu 27 Poligon Lotniczy Olkusz - Błędów, który funkcjonował do 1979 roku. Na tereny Błędowskiej wojsko powróciło w 1998 roku. Obecnie zajmuje około 375 hektarów, w jej północnej części. Służy ona jako zrzutowisko dla 6 Brygady Powietrznodesantowej z Krakowa.
W trakcie "odkrzaczania" piasków Pustyni przeprowadzono także prace saperskie. W trakcie tych prac pozyskano ogromne ilości miltariów: bomby lotnicze różnej wagi, pociski artyleryjskie, granaty moździeżowe, granatniki przeciwpancerne czy różnego rodzaju miny.
![](http://przewodnikpojurze.pl/images/artykuly/14-jpg.jpg)
Kilka słów o Pustyni w mojej rozmowie z redaktorem Romanem Czejarkiem z Polskiego Radia
https://www.facebook.com/jedynka/videos/453688592100512/
Zapraszam do skorzystania z moich usług przewodnickich
Agnieszka Lis - przewodnik po Pustyni Błędowskiej
507 837 300