Dolina Sztoły – dolina inna niż wszystkie

Dolina Sztoły swój początek bierze w lasach nieopodal Żurady koło Olkusza. To niezwykle urokliwa, kręta dolina. Została ona wyżłobiona w piaszczystym podłożu, jakie tworzą plejstoceńskie osady polodowcowe. W jej górnym odcinku występują także osady triasowe. Rzeka, kiedyś zwana Stollą (od słowa sztolnia) zasilana po drodze wodami Baby - ma ponad 13 kilometrów. 

Ze względu na walory przyrodnicze Dolina Sztoły została objęta ochroną przyrodniczą w postaci użytku ekologicznego, a także jest chroniona w ramach Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie. Źródło w Żuradzie uznano za pomnik przyrody nieożywionej. Jest ono definiowane jako źródło podzboczowe, przykorytowe, spływowe, szczelinowo – krasowe. Jego wydajność dochodzi do 65,4 l/s. Wypływa ze skał triasowych. 

W latach 1962 – 1989 na jej terenie znajdowała się wyrzutnia rakietowa 16 Dywizjonu Rakietowego Obrony Powietrznej. Jednostka powstała w latach 60 XX wieku i funkcjonowała do roku 1989, kiedy to dywizjon uległ rozformowaniu, a teren przekazany Lasom Państwowym. Po jednostce pozostały ziemne wały, resztki utwardzonych dróg oraz pozostałości budynków.  Obecnie w  dawnych koszarach  znajduje się  Dom Seniora o nazwie  „Leśna Polana”.

W latach 30 XX wieku staraniem władz Olkusza zbudowano na Sztole sztuczny zalew „Leśny Dwór” - serce dawnego ośrodka letniskowego. Swego czasu ośrodek  cieszył się ogromnym zainteresowaniem wśród mieszkańców Zagłębia i Śląska. Obecnie jest on wykorzystywany głównie przez wędkarzy i miłośników … słonecznych kąpieli. 

Dużą atrakcją są organizowane na tej rzece spływy kajakowe, które w okresie letnim cieszą się sporym zainteresowaniem.